PSİKO-SOSYAL SERVİSİN GÖREV VE SORUMLULUKLARI
Ceza infaz kurumlarında psiko-sosyal yardım servisi çalışmaları "Standartlar Sistemi" çerçevesinde oluşturulan "İyileştirme Haritası" kapsamında yürütülmektedir. Bireylerin kendileri ve yaşadıkları sosyal çevreleri ile ilgili psiko-sosyal özelliklerini içeren çalışmalar psiko-sosyal servis uzmanları tarafından yapılmaktadır. Ceza infaz kurumu psiko-sosyal yardım servislerinde psikolog ve sosyal çalışmacı görev almaktadır. Psiko-sosyal servis uzmanları planlama, yürütme ve izleme değerlendirme çalışmalarını mesleki bilgi ve uzmanlık alanı çerçevesinde yürütür. Mesleki yöntem ile inceleme, problem çözme, gözlem, görüşme, rapor yazma ve dosyalama gibi teknikleri çalışmalar sırasında kullanır.
PSİKO-SOSYAL SERVİS HİZMET ALANLARI
A.Hükümlü-Tutukluya Yönelik Hizmetler
a. Kuruma Girişteki Hizmetler
- Kuruma yeni gelen hükümlü-tutukluyla geçici kabul bölümünde ilk 3 gün içinde görüşmesini yapar.
- Yapılan bu ilk görüşmede uzman kendini ve kurumda yürütülen psikolojik hizmetleri tanıtır.
- Hükümlü veya tutuklunun uzmana hangi durumlarda ve nasıl başvurabileceğini anlatır.
- Bu görüşmede hükümlü-tutukludan genel bilgiler ile varsa daha önce yaşadığı psikolojik rahatsızlıkları ve gördüğü tedaviler, herhangi bir madde bağımlılığı olup olmadığı gibi bilgiler alınır.
- Görüşme sonucunda elde edilen bilgiler hükümlü-tutuklu tanıma formuna kaydedilir.
b . Kurum Sürecindeki Hizmetler
- Hükümlü-tutuklunun kendi talebi, kurum çalışanlarının yönlendirmesi veya psiko-sosyal servis uzmanları tarafından bireysel psikolojik görüşmeler yapılır.
- Hükümlü-tutuklunun mesleği konusunda bilgi alır. Kurumda bulunan iş yurdu ve mesleki eğitim atölyelerine katılımı konusunda bilgi aktarımında bulunur.
- Gerekli gördüğünde hükümlü-tutuklunun aile üyeleri ile görüşme yaparak sorunların tespit ve çözümlenmesine yardımcı olur.
c. Salıverilmeye Hazırlık ve Salıverilme Sonrası Hizmetler
- Salıverilme sonrası hazırlık çalışmaları kapsamında sosyal yaşama adapte olmalarına yönelik görüşmeler yapar.
- Hükümlünün salıverilme sonrası yaşamına ilişkin sosyal çevresi ile iletişime geçer.
- Hükümlünün salıverilme sonrası yapabileceği işler, işyerleri ve gerekleri konusunda bilgi aktarımında bulunur.
B. Personele Yönelik Hizmetler
Kurum personelinin sorunlarının tespiti ve çözümü için gerekli gördüğü durumlarda grup yada bireysel görüşmeler yapar, konferanslar düzenler.
C. İdari Görev Yetki ve Sorumluluklar
- Hükümlü-tutuklunun psiko-sosyal özelliklerini, davranışlarının nedenlerini değerlendirmek, açıklamak ve bilgi aktarımında bulunmak amacıyla Disiplin ve İdare Gözlem Kurulunda görev alır. Kurul toplantılarına katılır, oy kullanır.
- Disiplin kurulunda ;
- İnfaz rejimine uyan, kendisine uygulanan tedavi çalışmalarında olumlu gelişmeler kaydeden hükümlü-tutuklunun ödüllendirilmesini idareye teklif eder.
- Disiplin soruşturması gerektiren durumlarda tutanakları okur, gerekli görüyorsa tutanağı tutan kişi ve hükümlü-tutuklu ile görüşmeler yapar.
- İdare Gözlem Kurulunda ;
- Hükümlünün müşahede ve sınıflandırılma aşamalarında görev alır.
- Hükümlülerin “Sicil ve Müşahede Dosyasında” psiko-sosyal servis uzmanına ait olan kısmı açık ve eksiksiz bir şekilde doldurur. Görüşlerini yazar. Bu bilgileri 6 ayda bir yeniler.
- Yayın Seçici Kurulun üyesidir. Kurulla ilgili görevleri yapar.
- Kurum içinde günlük yaşamın programlanmasında, mesleki formasyonu idareye görüş ve öneriler bildirir.
- Personel hizmet içi eğitim seminerlerinde konusu ile ilgili görev alır. Eğitici personel olarak derslere girer.
- Olağanüstü durumlarda (isyan, açlık grevi,ayaklanma gibi) psikolojik yardımlar konusunda idareye görüş ve önerilerini bildirir. Olayın sona ermesi için gerekli durumlarda görüşmeler yapar.
D. Diğer Mesleki Çalışmalar
- Ceza infaz kurumu yönetimi, infaz ve diğer mesleki konulardaki konularda araştırma kaynak ve dokümanları takip eder. Kurum içinde çeşitli araştırma projeleri geliştirip uygulayabilir.
- Üniversite hastane diğer kamu kurum ve kuruluşları mesleki ve sivil toplum örgütleri ile ilişki kurarak kurumdaki psiko -sosyal hizmetlerin kalite ve etkinliğini artırmaya çalışır.
PSİKO-SOSYAL SERVİS ÇALIŞMA YÖNTEMLERİ VE KULLANILAN PROGRAMLAR
A. Bireysel Çalışma Yöntemi
Psiko-Sosyal Servis Uzmanı yapılan bireysel görüşmelerle hükümlü/tutukluların kendisiyle, birbiriyle veya bulundukları çevredeki koşullarla ilişkilerinde yaşadıkları güçlüğün çözümü için onların psikolojik ve sosyal fonksiyonlarını desteklemektedir.
B. Grup Çalışma Yöntemi
Küçük insan grupları yoluyla bireyde ve çevrede arzulanan değişimleri yaparak bireyin gereksinimlerinin karşılanması ve sorunlarının çözülmesine yardım etme sürecini içine alan bir yöntemdir. Hükümlü tutuklulara yönelik olarak geliştirilen psiko sosyal serviste görevli uygulayıcı eğitimini alan psikolog ve sosyal çalışmacılar tarafından uygulanan Davranış Programları aşağıdadır.
Önce Düşün (Genel Suçlu Davranış Programı)
- "Önce Düşün" Programı hükümlülere yönelik olarak hazırlanmış 23 oturumdan oluşan bir programdır. Oturumlar 90 dakikadır. Program problem çözme adımları ile başlamakta, bu becerilerin geliştirilmesi çalışmaları ile devam etmektedir. Programda, problemler hakkında düşünme ve gerçek yaşam koşullarında sorun çözme becerilerinin geliştirilmesine, bu becerilerin suç oluşturan davranış sorununa uygulanması ve gelecekteki suç oluşturan davranış riskinin azaltılmasına yardımcı olmak amaçlanmaktadır.
Salıverilme Öncesi Mahkum Gelişim Programı
- Program, şartlı tahliyesi yaklaşan hükümlülere yönelik olarak hazırlanmıştır ve 10 oturumdan oluşmaktadır. Her oturum 90 dakika sürecek şekilde tasarlanmıştır. Program sırasıyla; iletişim becerileri, sorun çözme, müzakere becerileri, karar verme, aile ve arkadaşlarla ilişkiler kurma, yapılandırılmış faaliyetler ve stres yönetimi, haklar, sorumluluklar ve sosyal yardımlar ve gelecek planlaması oturumlarından oluşmaktadır. Tüm oturumlar hükümlülerin yeni beceriler edinmeye başlamasına ve mevcut becerilerini geliştirmelerine olanak sağlamaktadır. Program başarılı bir salıverilme için hükümlülerin hangi becerilere ihtiyacı olduğu ile ilgili araştırmalara dayanmaktadır ve bu becerilerin edinilmesi ile ilgili olarak bilişsel davranışsal bir yaklaşım kullanılmaktadır. Yeniden suç işlemenin önlenmesi ve hayat planlaması gibi konular tüm oturumların odağını oluşturmaktadır.
İntihar ve Kendine Zarar Verme Konusunda Farkındalık Programı
- Ceza infaz kurumumuzda intiharın önlenmesi ve intihar vakalarına yaklaşım konularında personelin bilgilendirilmesi, farkındalığın artırılması ve bu konularda müdahalede bulunacak kişilere yönelik ekip çalışmasını geliştirmeye yönelik hazırlanmış bir yaklaşım modelidir. Kurum personeline yönelik hazırlanmış ve 11 bölümden oluşan bir programdır. Programın içeriği Risk Değerlendirme, Bakım ve Gözetim, Ekip Çalışması, Vaka Değerlendirmeleri, Vakaya İlk Müdahale konularından oluşmaktadır.
Özel Gözetim ve Denetim Programı
- Model Cezaevi Projesi kapsamında geliştirilen ve ceza infaz kurumu uzmanları tarafından uyarlanan bir programdır. 23 oturumdan oluşan programın amacı, katılımcıların öfke ve diğer olumsuz duygularının farkına varmalarını, bu olumsuz duygular sonucu ortaya çıkabilecek saldırgan davranışlardan kaçınmalarını ve bunları kontrol altına almak için gerekli becerilerikazanmalarını sağlamaktır. Oturumlar 60-90 dakika sürmektedir. Özel Gözetim ve Denetim Programında; Öfke ve Saldırganlık, Genel Uyarılmışlık ve Tetikleyicileri, Olumsuz Düşünceyi Durdurma Becerileri, Farklı Düşüncelere Odaklanmak, Öfke ve Saldırganlıkta Düşüncelerin Rolü, Algıları Yeniden Yapılandırmak, Problem Çözme Adımları, Geçiştirme ve Sorgulama Becerisi, Duyguların Tanımlanması gibi kişilerin öfke duyguları ile saldırganlık davranışlarını kontrol altına alma becerilerini geliştirmeye yönelik konu başlıkları yer almaktadır.
Öfke Kontrolü Programı
- Bu grup çalışması programı 2 şer saatlik 10 oturumdan oluşmaktadır. Öfke Kontrolüne giriş niteliği taşıyan bu program, Bilişsel Davranışçı Yaklaşım temeline göre hazırlanmıştır.
- Programın Amaçları ;
- Katılımcıları öfkelenmelerine yol açan süreçler ve kendi davranışlarını izleme ihtiyacı konusunda bilinçlendirmek.
- Katılımcıları öfkeyi kontrol etme ihtiyacı konusunda eğitmek ve bu eğitimin yararlarını göstermek.
- Öfke kontrol tekniklerini geliştirmek.
- Programda; öfkenin aşamaları, öfkenin fiziki belirtileri, problem çözme, kendini sakinleştirici ifadeler, kendini ortaya koyma, grup baskısı, özgüven ve yakın ilişkilerde öfke gibi konular üzerinde durulur. Program öfkenin başarılı bir şekilde kontrol edilmesinin kişiye getireceği kazançlar üzerinde durur. Bu program sadece hükümlüler için değil öfkesini kontrol etmekte zorlanan herkese uygulanabilecek bir program olmaktadır. Öfkeyi kontrol etmenin bastırmak olmadığı, kişinin öfkesinin anlık değil aşamalı bir süreçten geçerek oluştuğu ve eğer bu süreçler fark edilir ve etkili tekniklerle müdahale edilirse öfkenin yıkıcı sonuçları ile karşılaşılmayacağı konuları üzerinde durulmaktadır. Program oturumlara başlamadan önce ön test ve program sonrasında son test uygulamaları ile ölçülmekte ve geri bildirimler alınmaktadır.
Sigara Alkol ve Madde Bağımlılığı Programı (SAMBA)
- Alkol ve Madde Bağımlılığı Programı, 4 hafta boyunca düzenlenen ve yaklaşık 1,5 saat süren 16 oturumdan oluşan bir programdır. Bu program Bilişsel-Davranışçı Terapi ile zararın en aza İndirilmesini hedefleyen bir modelde hazırlanmıştır. Programın amacı, madde kullanan kişileri tedavi etmek değil, tedaviye yönlendirilmeleri konusunda farkındalık oluşturmaktır. Madde kullanımı ve bununla ilgili suçlara karışan hükümlüler ile çalışmalar yapılması planlanmakta ve madde kullanım zararları ve zararın en aza indirilmesi becerileri üzerinde çalışılmasına odaklanmaktadır. Program oturumları 3 başlık altında değerlendirilebilir.
- Bilgilendirme Oturumları : Alkol ve Madde Bilinci, Zararın En Aza İndirilmesi, Toplumda ve Ceza İnfaz Kurumunda Tedavi Hizmetleri, Değişim Döngüsü,
- Farkındalığı Arttırmaya Yönelik Oturumlar: Alkol ve Madde Bağımlılığı Haritası, Tekrar Kullanma/Yeniden Başlama, Yüksek Risk Durumları,
- Yaşam Becerilerinin Geliştirilmesine Yönelik Oturumlar: Yaşam Becerileri, Problem Çözme Becerileri, İlişkiler/Madde Kullanıcılarından Uzak Durmak olmaktadır.